Historia Pomorza Zachodniego

ID artykułu: 17
Napisany przez: Karena
Napisany dnia: 11 Lip 2012, 16:46
Link do artykułu:
https://kkr.nsc.pl/forum/kb.php?a=17

Historia Pomorza Zachodniego

Dzieje Ziem Zachodnich są w dużej mierze wypadkową stosunków polsko - niemieckich. Krzyżowały się tu interesy Polski, Brandenburgii, Państwa Zakonnego, Meklemburgii, Szwecji, Danii i cesarstwa niemieckiego. W ciągu wieków granice zewnętrzne Pomorza Zachodniego ulegały przesunięciom. W okresie średniowiecznym samo księstwo zachodniopomorskie ulegało ciągłym podziałom dzielnicowym. W wieku X - XII Niemcy mieli nad Polską przewagę polityczną. Nie mogli jej jednak wykorzystać, gdyż oddzielone były od Polski pasmem ziem leżących pomiędzy Odrą i Łebą. W latach 972 - 1157 najdalszym punktem wschodnich wypraw niemieckich na Polskę był Poznań. W XII wieku południowe granice PZ opierały się na linii Warty i Noteci. Granice wschodnie były dość płynne i przebiegały na wschód od Koszalina. Ziemia słupska i sławieńska wraz z Bytowem i Miastkiem wchodziły w skład księstwa sławieńskiego.

Pomorze Zachodnie stanowiło pierwszą dzielnicę, która w latach 963 - 972 została przyłączona do państwa Mieszka I. O Przynależności Pomorza do Polski przesądziły dwie zwycięskie bitwy (967 i bitwa pod Cedynią w 972 roku), które Mieszko I stoczył z niemieckimi feudałami. W roku 1000, za panowania Bolesława Chrobrego, zostało założone biskupstwo pomorskie w Kołobrzegu. Po śmierci króla wpływy polskie na Pomorzu osłabły. W początkach XII wieku Pomorze Zachodnie ma swojego pierwszego historycznego władcę - Warcisława, z dynastii słowiańskich Grafitów. W tym okresie widać wyraźną tendencję do utworzenia tutaj samodzielnego państwa. W 1121 roku Pomorze zostaje zajęte przez Bolesława Krzywoustego. Granice Polski przebiegają jak za czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego. W roku 1124 dochodzi do wysłania misji chrystianizacyjnej, mającej na celu silniejsze uzależnienie i bliższe związanie tej dzielnicy z Polską. Na czele misji stanął biskup bamberski Otto, a w jego otoczeniu znalazł się kapelan Wojciech, późniejszy biskup pomorski.

Kronikarze, w tym i Gall Anonim, nazywali zamieszkałą na Pomorzu ludność Pomorzanami. Jednak najnowsze badania historyczne dowodzą, iż teza mówiąca o tym, że na Pomorzu mieszkali Pomorzanie jest nie do przyjęcia. Wg tego założenia nie istniało plemię o nazwie Pomorzanie. Koszaliński historyk A.Wirski pisze o księstwie Windland (= Wendland), którego księciem był Burisław. Obie te nazwy używane były zamiennie i oznaczały plemię pomorskich Wendów. Wendami nazywano Słowian nadbałtyckich zamieszkujących na wschód od królestwa duńskiego, Norwegii i Szwecji i na terenach od Odry do Gdańska. Nazwa Wend związana jest z rybołówstwem, umiejętnością długiego przechowywania żywności, szybkiej jazdy konnej (wędka - wenda, wąda) Te czynności sprawiły, że podczas wędrówek Wendowie byli samowystarczalni, nie musieli więc grabić i zabijać w celu pozyskania żywności.

W XII w. Pomorze Zachodnie pozostaje pod zwierzchnictwem Polski. Ustrój wewnętrzny Pomorza upodabnia się do ustroju pozostałych dzielnic państwa polskiego. Powstają drogi handlowe, łączące porty pomorskie z polskim zapleczem lądowym. Przed XII wiekiem pomiędzy Odrą a Wisłą istniało osadnictwo wendyjskie. Również Koszalin i jego okolice zamieszkały był przez szlachtę wendyjską, chociaż coraz częściej miasta (burg) zamieszkiwane były przez kolonistów niemieckich. Wendowie byli spychani na podgrodzia. W 1266 roku Koszalin otrzymał prawa miejskie i został zasiedlony przez element germański. Wendowie pozostali i zachowując swoje zwyczaje i obyczaje, kontynuując swoją słowiańskość.

Gdy przybrała na sile ekspansja feudałów niemieckich i ofiarą agresji germańskiej padło państwo Obodrzyców, Pomorze Zachodnie, pozbawione silnego oparcia o Polskę, zmuszone było przyjąć w r. 1181 opiekę cesarza niemieckiego. Około 1250 roku Brandenburgia opanowała Ziemię Lubuską. W warunkach nieustannego nacisku politycznego ze strony feudałów niemieckich, Pomorze Zachodnie zaczęło tracić swoje terytoria na zachodzie i południu. W roku 1237 Słupsk i Sławno dostały się w posiadanie linii książąt gdańskich. Gwda stała się granicą między Pomorzem Zachodnim a Wielkopolską. W I połowie XIII wieku na Pomorzu zaczyna się szerzyć prawo niemieckie. Obawiając się wrogów, pomorscy książęta poddali się w lenno średniowiecznemu cesarstwu rzymskiemu. W warunkach pogłębiającego się rozdrobnienia feudalnego i walki między księstwami dzielnicowymi, utrzymanie zwierzchnictwa Polski nad Pomorzem stało się niemożliwe. W tym czasie także, zarówno w Polsce, jak i na Pomorzu rozpoczął się proces kolonizacji. Na ziemie pomorskie napłynęła duża liczba osadników z zachodu, zwłaszcza z Niemiec. Pomimo tego w II połowie XIII wieku zależność książąt pomorskich od Polski jeszcze istniała.

W 1249 roku margrabiowie brandenburscy opanowali Ziemię Lubuską. Inwazja brandenburska rozszerzała się, aż w 1274 roku doszło do próby zdobycia Gdańska. Dzięki pomocy ze strony książąt Pomorza i Wielkopolski, zamiar ten nie powiódł się. Tereny zdobyte przez Brandenburgię (na północ od Warty i Noteci) zostały nazwane Nową Marchią. Terytorium to oddzieliło Pomorze Zachodnie od ziem polskich. W 1295 roku dokonał podział Pomorza na dzielnice: szczecińską i wołogoską. W początkach XIV w. pojawiło się nowe zagrożenie ze strony Zakonu Krzyżackiego. Krzyżacy opanowali Pomorze Gdańskie i na kilkanaście lat ziemię słupską. Zagrożeni ze wszystkich stron książęta pomorscy szukali pomocy w jednoczącej się Polsce.

Podczas panowania Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego Pomorze Zachodnie znajdowało się w sferze dążeń zjednoczeniowych Polski. Wyrazem tych dążeń była walka o przywrócenie metropolitalnej zwierzchności Gniezna nad biskupstwem w Kamieniu oraz program Kazimierza Wielkiego, zakładający wprowadzenie na tron Kazimierza V Bogusławowica. Program ten nie doczekał się realizacji.

Problem Pomorza Zachodniego postawiło w innej płaszczyźnie małżeństwo królowej Jadwigi z wielkim księciem Litwy - Jagiełłą i wejście Polski w związek państwowy z Litwą w 1386 roku. Zaczął narastać konflikt Polski z Zakonem Krzyżackim. W 1390 roku książę Warcisław VII poddał Pomorze zwierzchnictwu lennemu Korony Polskiej. Książę ten prowadził nieprzejednaną walkę z Krzyżakami. Na rozkaz Warcisława na Pomorzu został w 1388 roku aresztowany książę nadreński, Wilhelm z Geldrii. On i jego drużyna rycerska zostali wzięci do niewoli w okolicy Sławna. Hołd lenny Warcisława wobec polski miał także podłoże społeczno - gospodarcze. Król Polski nadał szerokie przywileje handlowe kupcom miast Pomorza Zachodniego. Książęta pomorscy udzielili podobnych uprawnień kupcom polskim. Pomimo wahań powodowanych przez naciski Krzyżaków, Pomorze wołogosko - słupskie podczas wielkiej wojny polsko - krzyżackiej (1409 - 1411), znalazło się w obozie polskim. Zwycięstwo Polaków i Litwinów w bitwie pod Grunwaldem (1410 r.) ugruntowało wpływy polskie w dzielnicy szczecińskiej, która w roku 1411 była atakowana z nową siłą przez Marchię Brandenburską.

W 1415 roku król rzymski i węgierski, Zygmunt Luksemburczyk, nadał formalnie Marchię Brandenburską w lenno burgrabiemu Norymbergii, Fryderykowi von Hohenzollern. Rządy dynastii Hohenzollernów, wrogo nastawionych do polskości, trwały do 1918 r. przez długi czas toczono walki z książętami szczecińskimi o Ziemię Wkrzańską. Po stronie pomorskiej w walkach tych brały udział zastępy posiłkowego rycerstwa polskiego. Po przegranej przez Pomorzan bitwie pod Angemünde (1420 r.), to właśnie rycerstwo polskie powstrzymało marsz nieprzyjaciela w głąb kraju. W zmaganiach tych chodziło o terytoria pograniczne, ale także i o sam byt pomorskiego państwa. Brandenburgia usiłowała narzucić mu zwierzchnictwo lenne, ażeby później zagarnąć je i zlikwidować.

Wieki XIV i XV były okresem, w którym narody nadbałtyckie walczyły przeciw agresji niemieckiej. Na tron trzech królestw Unii Kalmarskiej (Danii, Norwegii i Szwecji) wyniesiono syna Warcisława VII - Eryka. Nie było to przypadkowe. Kraje skandynawskie widziały w księstwie wołogosko - słupskim partnera, chociaż słabego, ale odgrywającego rolę pomostu łączącego je z potencjalnymi sojusznikami: Zygmuntem Luksemburczykiem oraz Władysławem Jagiełłą. Mimo prób czynionych w tym kierunku, nie udało się skoordynować walki Danii z Holsztynem i Hanzą, a Polski z Krzyżakami. Było to ważnym powodem, dla którego nie powiodły się starania Eryka Pomorskiego i części polskich feudałów o trwały sojusz obu Unii.

W 1424 roku, w Krakowie, odbył się zjazd monarchów. Król Zygmunt Luksemburczyk i król Eryk Pomorski zabiegali o rękę polskiej królewny Jadwigi dla księcia wołogosko - słupskiego Bogusława IX. Korzyścią, jaką miała odnieść Polska, miało być przyłączenie do niej ziemi słupskiej. W dalszej perspektywie chodziło o federację Unii skandynawskiej i polsko - litewskiej. Jednak projekt proponowanego związku upadł, głównie za sprawą grupy feudałów małopolskich. Przeciwny mu był także wielki książę Litwy, Witold).

Król Eryk, który w ciągu lat swoich rządów był oparciem dla książąt Pomorza Zachodniego, umarł w Darłowie w 1459 roku. W roku 1464 rozpętała się walka między Brandenburgią a książętami wołogoskimi o Ziemię Szczecińską. Podczas Wojny Trzydziestoletniej (1454 - 1466) Polska pokonała Zakon Krzyżacki, odzyskując Pomorze Gdańskie z Warmią, czyli tzw. Prusy Królewskie.


Bibliografia:
1. "1000 lat nad Odrą i Bałtykiem" - praca zbiorowa pod redakcją Kazimierza Golczewskiego.
2. "Dzieje Pomorza Zachodniego w wypisach" - praca zbiorowa pod redakcją Henryka Lesińskiego.
This article was last edited by Gandalf on 16 Lip 2012, 09:28


Kto jest na forum

Zarejestrowani użytkownicy: Google [Bot]