Rozpowszechnienie broni palnej wywarło duży wpływ na sztukę budowania umocnień. Przez większość średniowiecza fortyfikacje miały postać wysokich kamiennych murów otaczających miasta lub zamki, z wieżami w narożnikach murów. Jednak wprowadzenie broni palnej, a zwłaszcza użycie taktyki „podcinania murów” poprzez skoncentrowanie ognia kilku dział na jednym punkcie u podstawy muru, spowodowało że ten rodzaj fortyfikacji przestał spełniać swoją rolę. Dodatkowo, zawalający się mur często zasypywał fosę, usuwając w ten sposób drugą zaporę i dając atakującym wolną drogę do ataku. Dlatego w miarę rozwoju artylerii zaczęto też modernizować umocnienia. Jednym z prostszych sposobów wzmocnienia muru tak aby był bardziej odporny na ostrzał, było obsypanie go z tyłu wałem ziemnym. Dawało to dużo lepszą ochronę przed ostrzałem, gdyż ziemia dobrze amortyzuje uderzenia i przebity mur się nie zawalał tak łatwo, jednak jak już się zawalał, to zawalał się w stronę fosy, zasypując ją.

Rozwiązaniem tego problemu okazało się stworzenie dodatkowych linii obrony przed i za murem. Zarówno przed fosą jak i za murem kopano dodatkowe fosy, i tworzono dwa wały ziemne, w których montowano drewnianą palisadę z otworami strzelniczymi dla piechoty i artylerii obronnej. Tworzyło to dwie prowizoryczne linie obrony – tylna do obrony w przypadku zawalenia muru, przednia zabezpieczająca przed bezpośrednim szturmem na mury i dająca możliwość ostrzału atakujących wojsk zarówno ze szczytu murów jak i z wysuniętej linii obrony. Przed wysuniętą linią obrony kopano także wilcze doły, które tym bardziej utrudniały atak.

Innym rozwiązaniem, które bardzo wpłynęło na rozwój fortyfikacji, było zastosowanie bastei. Basteje były okrągłymi budowlami obronnymi, które dzięki wysunięciu przed właściwą linię obrony i szerokiemu polu ostrzału miały chronić fortecę przed ostrzałem wrogiej artylerii oraz niszczyć atakujących przeciwników ogniem flankującym (ostrzał z boku). Pierwotnie basteje były wystawionymi w pierwszej linii obrony budowlami drewniano-ziemnymi (czyli w zasadzie odpornymi na ogień artyleryjski), później ewoluowały do formy grubych kamiennych okrągłych wzniesień, połączonych ze sobą także kamiennym murem wzmocnionym ziemią.

W połowie XV wieku, po zakończeniu wojen husyckich, w Czechach zaczęto wznosić pierwsze fortyfikacje, które zostały od podstaw zaplanowane wg nowych zasad obrony. Powstawały zarówno potężne zamki, z kilkoma liniami obrony i potężnymi bastejami, jak i nowe, wzmocnione mury miejskie, w których basteje były tylko strzelnicami dla rusznic, natomiast nieliczną artylerię rozmieszczano na murach miasta. Jednak kariera bastei nie trwała długo, gdyż już pod koniec XV wieku we Włoszech basteje ewoluowały do formy trójkątnego bastionu, tworząc twierdze bastionowe - oparte o kształt gwiazdy – główną formę fortyfikacji przez prawie 300 lat.